Από την ετυμολογία της λέξης (άρωμα-θεραπεία) είναι ευκολο να καταλάβουμε ότι είναι η θεραπευτική, η οποία χρησιμοποιεί αρώματα (αιθέρια έλαια) που εκκρίνονται από τους ελαιοφόρους αδένες, οι οποίοι βρίσκονται στις ρίζες, στους μίσχους, στο φλοιό, στα φύλλα και τα άνθη διαφόρων αρωματικών φυτών.
Από αρχαιοτάτων χρόνων, από την εποχή του Ιπποκράτη, ήταν γνωστό ότι τα αιθέρια έλαια είχαν ευρύτατη εφαρμογή στην καθημερινή ζωή τόσο για θεραπευτικούς όσο και για καλλωπιστικούς σκοπούς. Δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει και η χρήση τους σε θρησκευτικές τελετές (μαντεία, θυσίες) και σε θεατρικές παραστάσεις. Υπήρχε, επομένως, μεγάλη διάδοση της χρήσης των αιθερίων ελαίων. Oι Ινδοί χρησιμοποιούσαν τα αιθέρια έλαια για θεραπευτικούς σκοπούς. Oι Κινέζοι χρησιμοποιούσαν τα φυτά σε συνδυασμό με το μασάζ και το βελονισμό το 3000 π.Χ.. Oι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν αιθέρια έλαια στην ιατρική, στην τελετουργία αλλά και για την ταρίχευση νεκρών, ενώ οι ιερείς γνώριζαν ότι βοηθούν στην καταπολέμηση της μανίας και της κατάθλιψης. Μια διαπίστωση της εποχής εκείνης σε μια επιδημία χολέρας ήταν ότι οι αρωματοποιοί δεν αρρώσταιναν, λόγω του ότι τα αιθέρια έλαια έχουν ισχυρές αντισηπτικές ιδιότητες.
Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι η αρωματοθεραπεία είναι η αρχαία επιστήμη ανεύρεσης του κατάλληλου αιθέριου ελαίου που δια της εφαρμογής του στον άνθρωπο βελτιώνει την υγεία, εξασφαλίζει ηρεμία, ευεξία και βελτίωση της καθημερινής μας διάθεσης.
Τα αιθέρια έλαια μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως φάρμακα και να δοθούν εσωτερικά μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του ιατρού ή και του φαρμακοποιού.
Oι παθήσεις που μπορούν να θεραπεύσουν τα αιθέρια έλαια είναι το συνάχι, η φαρυγγίτιδα, η ωτίτιδα, η βρογχιολίτιδα, η πνευμονία, η ακμή, το έκζεμα, η αρθρίτιδα, η προστατίτιδα, ο έρπης ζωστήρ, οι ουρολοιμώξεις, η σαλπιγγίτιδα, κ.α.. Τα αιθέρια έλαια δεν είναι αβλαβή. Η παραδοσιακή τους χρήση δεν αποτελεί εγγύηση.
Υπάρχουν αιθέρια έλαια που είναι πολύ τοξικά σε μεγάλες δόσεις. Για παράδειγμα ο βασιλικός ελαττώνει την εγκεφαλονωτιαία νευρική δραστηριότητα, ο ευκάλυπτος δημιουργεί κεφαλαλγίες και μέθη, η λεβάντα είναι ναρκωτικό και προκαλεί βαθύ λήθαργο.
Σε μικρές δόσεις μπορεί ο καθένας να τα χρησιμοποιήσει μόνο για εξωτερική χρήση και εφόσον έχει ορισμένες γνώσεις, έστω και από την παράδοση.
Α. Εφαρμογές αιθέριων ελαίων για εξωτερική χρήση.
Η εξωτερική χρήση γίνεται με τους πιο κάτω τρόπους:
Πιο κάτω αναφέρεται και αναλύεται ο τρόπος χρησιμοποίησής τους, καθώς και η ποσότητα που πρέπει να χρησιμοποιείται.
1. Για εισπνοές: Προσθέτουμε 5-10 σταγόνες αιθέριου ελαίου σε ένα δοχείο με λίγο νερό που βράζει και κάνουμε εισπνοές.
2. Για λουτρά: Προσθέτοντας στο χλιαρό νερό του λουτρού μας 5-10 σταγόνες ειδικών αιθέριων ελαίων και αναταράσσοντας το νερό κάνουμε λουτρό και προκαλούμε γενική ευεξία, τόνωση, ανακούφιση, ανανέωση. Το ίδιο γίνεται και σε τοπικά λουτρά (ποδόλουτρα, εδρεόλουτρα).
3. Για κομπρέσες - επιθέματα : Προσθέτοντας σε ένα κιλό νερό 5-10 σταγόνες (ανάλογα με το αιθέριο έλαιο) και ανακατεύοντας καλά, βρέχουμε κομπρέσες που τις χρησιμοποιούμε για ημικρανίες, ρευματόπονους, αρθραλγίες, ερεθισμό δέρματος, ευρυαγγείες, φαγούρα, κ.λ.π.
4. Για κολπικές χρήσεις : Μόνο σε υπόθετα (ωάρια), τα οποία παρασκευάζει ο φαρμακοποιός στο εργαστήριό του.
5. Για εντριβές - μασάζ: Προσθέτουμε σε ειδικά λάδια μασάζ και αναμιγνύοντας καλά πραγματοποιούμε εντριβές και μασάζ για ρευματισμούς, αρθροπάθειες, μυαλγίες, νευραλγίες, καθαρισμό δέρματος, μυϊκή ατονία ή ατροφία ή και για μασάζ γενικής χαλάρωσης και αλλαγής διάθεσης. Η αναλογία είναι 2,5% αιθέριο έλαιο, σε 10ml φυτικό έλαιο.
6. Για γαργάρες: Προσθέτουμε 5-10 σταγόνες αιθερίων ελαίων σε μισό ποτήρι νερό και κάνουμε πλύσεις 2 φορές ημερησίως.
7. Για αρωματισμό χώρων: Προσθέτοντας 3-5 σταγόνες αιθερίων ελαίων σε ένα δοχείο με νερό ή σε ένα σφουγγάρι και τοποθετώντας τα σε ένα σημείο του χώρου σας έχετε ευχάριστο αρωματισμό με ευχάριστο συναίσθημα. Επίσης, λίγες σταγόνες στα ξύλα του τζακιού σας ή στα κεριά για την απορρόφηση καπνού τσιγάρων θα σας αρωματίζουν τους χώρους θαυμάσια. Μπορούμε να στάξουμε λίγες σταγόνες στα συρτάρια και τα ντουλάπια μας για καταπολέμηση του σκώρου και για αρωματισμό ή για να αφαιρέσουμε δυσάρεστες οσμές π.χ. μαγειρέματος. Διαβροχή σε ειδικό σφουγγαράκι διώχνει τα κουνούπια και τις σκνίπες τα καλοκαιρινά βράδια στη βεράντα ή τον κήπο μας. Ένας τέλειος αρωματισμός κλειστών χώρων, που δεν μπορούμε να αερίσουμε εξαιτίας του χρόνου εργασίας μας, είναι να αφήσουμε χωρίς καπάκι ένα φιαλίδιο αιθερίου ελαίου ή μίγματος αιθερίων ελαίων όλο το πρωινό. Το βράδυ που θα επιστρέψουμε θα βρούμε ένα εκπληκτικά αρωματισμένο δωμάτιο.
8. Αρώματα: Προσθέστε 20-30 σταγόνες αιθερίου ελαίου σε 90 ml οινόπνευμα και 10 ml νερό.
9. Υγιεινή σπιτιού: Μπορείτε να διαλύσετε αιθέρια έλαια μέσα σε νερό και να ψεκάσετε την ατμόσφαιρα, να πλύνετε τους νιπτήρες, τα μάρμαρα, ακόμα να προσθέσετε μερικές σταγόνες στο πλυντήριο ρούχων και πιάτων.
10. Μαγειρική και ζαχαροπλαστική: Τα φυσικά αιθέρια έλαια μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην κουζίνα για να δώσουν άρωμα σε κάποιο φαγητό ή σε τυποποιημένα τρόφιμα. Λόγω των αντιμικροβιακών ιδιοτήτων τους βοηθούν πολύ την πέψη. Μπορούμε να δημιουργήσουμε μοναδικές γεύσεις, προσθέτοντας 1-2 σταγόνες αιθερίου ελαίου μέσα στις σάλτσες, το κρέας, το ψάρι, τα γλυκά, κ.λ.π.
11. Αρώματα και καλλυντικά: Τα αιθέρια έλαια μπορούν να προστεθούν σε κρέμες, γαλακτώματα, λοσιόν, φυτικά έλαια για την περιποίηση του προσώπου και του σώματος, αλλά και για άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματός σας. O φαρμακοποιός μπορεί να σας φτιάξει το προϊόν που καλύπτει τις ανάγκες σας.
Β. Εσωτερικής χρήσης
Τα αιθέρια έλαια για εσωτερική χρήση θα πρέπει να είναι απολύτως φυσικά και απαλλαγμένα προσμίξεων. Προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για εσωτερική λήψη πρέπει να αναμιχθούν με ένα βάμμα, με ελιξίριο παπαΐνης, με διάφορα καθαρά βρώσιμα λάδια, με αλκοόλη και υπό μορφή καψουλών. Δε θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν αυτούσια χωρίς να προστεθούν στα πιο πάνω μέσα γιατί είναι ερεθιστικά και μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονές. Τα αιθέρια έλαια έχουν αντιμικροβιακή δράση απολύτως τεκμηριωμένη.
Για να μπορέσουμε να βρούμε ποιο αιθέριο έλαιο είναι κατάλληλο για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου μικροοργανισμού έχουμε τη δυνατότητα να προβούμε σε αρωματόγραμμα. Έτσι μπορούμε και μετά από εργαστηριακό έλεγχο να έχουμε πλήρη και σωστή αντιμετώπιση του μικροοργανισμού.
Συμβουλευτείτε το φαρμακοποιό σας ώστε να σας υποδείξει σε ποια εργαστήρια μπορείτε να πραγματοποιήσετε αρωματόγραμμα.
Τι πρέπει να προσέχουμε κατά τη χρήση αιθερίων ελαίων:
ο φαρμακοποιός Γιώργος Παπαϊωάννου (αντιπρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Φυτοθεραπείας - Αρωματοθεραπείας)
Από αρχαιοτάτων χρόνων, από την εποχή του Ιπποκράτη, ήταν γνωστό ότι τα αιθέρια έλαια είχαν ευρύτατη εφαρμογή στην καθημερινή ζωή τόσο για θεραπευτικούς όσο και για καλλωπιστικούς σκοπούς. Δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει και η χρήση τους σε θρησκευτικές τελετές (μαντεία, θυσίες) και σε θεατρικές παραστάσεις. Υπήρχε, επομένως, μεγάλη διάδοση της χρήσης των αιθερίων ελαίων. Oι Ινδοί χρησιμοποιούσαν τα αιθέρια έλαια για θεραπευτικούς σκοπούς. Oι Κινέζοι χρησιμοποιούσαν τα φυτά σε συνδυασμό με το μασάζ και το βελονισμό το 3000 π.Χ.. Oι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν αιθέρια έλαια στην ιατρική, στην τελετουργία αλλά και για την ταρίχευση νεκρών, ενώ οι ιερείς γνώριζαν ότι βοηθούν στην καταπολέμηση της μανίας και της κατάθλιψης. Μια διαπίστωση της εποχής εκείνης σε μια επιδημία χολέρας ήταν ότι οι αρωματοποιοί δεν αρρώσταιναν, λόγω του ότι τα αιθέρια έλαια έχουν ισχυρές αντισηπτικές ιδιότητες.
Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι η αρωματοθεραπεία είναι η αρχαία επιστήμη ανεύρεσης του κατάλληλου αιθέριου ελαίου που δια της εφαρμογής του στον άνθρωπο βελτιώνει την υγεία, εξασφαλίζει ηρεμία, ευεξία και βελτίωση της καθημερινής μας διάθεσης.
Τα αιθέρια έλαια μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως φάρμακα και να δοθούν εσωτερικά μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του ιατρού ή και του φαρμακοποιού.
Oι παθήσεις που μπορούν να θεραπεύσουν τα αιθέρια έλαια είναι το συνάχι, η φαρυγγίτιδα, η ωτίτιδα, η βρογχιολίτιδα, η πνευμονία, η ακμή, το έκζεμα, η αρθρίτιδα, η προστατίτιδα, ο έρπης ζωστήρ, οι ουρολοιμώξεις, η σαλπιγγίτιδα, κ.α.. Τα αιθέρια έλαια δεν είναι αβλαβή. Η παραδοσιακή τους χρήση δεν αποτελεί εγγύηση.
Υπάρχουν αιθέρια έλαια που είναι πολύ τοξικά σε μεγάλες δόσεις. Για παράδειγμα ο βασιλικός ελαττώνει την εγκεφαλονωτιαία νευρική δραστηριότητα, ο ευκάλυπτος δημιουργεί κεφαλαλγίες και μέθη, η λεβάντα είναι ναρκωτικό και προκαλεί βαθύ λήθαργο.
Σε μικρές δόσεις μπορεί ο καθένας να τα χρησιμοποιήσει μόνο για εξωτερική χρήση και εφόσον έχει ορισμένες γνώσεις, έστω και από την παράδοση.
Α. Εφαρμογές αιθέριων ελαίων για εξωτερική χρήση.
Η εξωτερική χρήση γίνεται με τους πιο κάτω τρόπους:
- για εισπνοές,
- για λουτρά,
- για κομπρέσες,
- για κολπικές χρήσεις,
- για εντριβές - μασάζ,
- για γαργάρες,
- για αρωματισμό χώρου,
- αρώματα,
- υγιεινή σπιτιού,
- μαγειρική και ζαχαροπλαστική,
- αρώματα και καλλυντικά.
Πιο κάτω αναφέρεται και αναλύεται ο τρόπος χρησιμοποίησής τους, καθώς και η ποσότητα που πρέπει να χρησιμοποιείται.
1. Για εισπνοές: Προσθέτουμε 5-10 σταγόνες αιθέριου ελαίου σε ένα δοχείο με λίγο νερό που βράζει και κάνουμε εισπνοές.
2. Για λουτρά: Προσθέτοντας στο χλιαρό νερό του λουτρού μας 5-10 σταγόνες ειδικών αιθέριων ελαίων και αναταράσσοντας το νερό κάνουμε λουτρό και προκαλούμε γενική ευεξία, τόνωση, ανακούφιση, ανανέωση. Το ίδιο γίνεται και σε τοπικά λουτρά (ποδόλουτρα, εδρεόλουτρα).
3. Για κομπρέσες - επιθέματα : Προσθέτοντας σε ένα κιλό νερό 5-10 σταγόνες (ανάλογα με το αιθέριο έλαιο) και ανακατεύοντας καλά, βρέχουμε κομπρέσες που τις χρησιμοποιούμε για ημικρανίες, ρευματόπονους, αρθραλγίες, ερεθισμό δέρματος, ευρυαγγείες, φαγούρα, κ.λ.π.
4. Για κολπικές χρήσεις : Μόνο σε υπόθετα (ωάρια), τα οποία παρασκευάζει ο φαρμακοποιός στο εργαστήριό του.
5. Για εντριβές - μασάζ: Προσθέτουμε σε ειδικά λάδια μασάζ και αναμιγνύοντας καλά πραγματοποιούμε εντριβές και μασάζ για ρευματισμούς, αρθροπάθειες, μυαλγίες, νευραλγίες, καθαρισμό δέρματος, μυϊκή ατονία ή ατροφία ή και για μασάζ γενικής χαλάρωσης και αλλαγής διάθεσης. Η αναλογία είναι 2,5% αιθέριο έλαιο, σε 10ml φυτικό έλαιο.
6. Για γαργάρες: Προσθέτουμε 5-10 σταγόνες αιθερίων ελαίων σε μισό ποτήρι νερό και κάνουμε πλύσεις 2 φορές ημερησίως.
7. Για αρωματισμό χώρων: Προσθέτοντας 3-5 σταγόνες αιθερίων ελαίων σε ένα δοχείο με νερό ή σε ένα σφουγγάρι και τοποθετώντας τα σε ένα σημείο του χώρου σας έχετε ευχάριστο αρωματισμό με ευχάριστο συναίσθημα. Επίσης, λίγες σταγόνες στα ξύλα του τζακιού σας ή στα κεριά για την απορρόφηση καπνού τσιγάρων θα σας αρωματίζουν τους χώρους θαυμάσια. Μπορούμε να στάξουμε λίγες σταγόνες στα συρτάρια και τα ντουλάπια μας για καταπολέμηση του σκώρου και για αρωματισμό ή για να αφαιρέσουμε δυσάρεστες οσμές π.χ. μαγειρέματος. Διαβροχή σε ειδικό σφουγγαράκι διώχνει τα κουνούπια και τις σκνίπες τα καλοκαιρινά βράδια στη βεράντα ή τον κήπο μας. Ένας τέλειος αρωματισμός κλειστών χώρων, που δεν μπορούμε να αερίσουμε εξαιτίας του χρόνου εργασίας μας, είναι να αφήσουμε χωρίς καπάκι ένα φιαλίδιο αιθερίου ελαίου ή μίγματος αιθερίων ελαίων όλο το πρωινό. Το βράδυ που θα επιστρέψουμε θα βρούμε ένα εκπληκτικά αρωματισμένο δωμάτιο.
8. Αρώματα: Προσθέστε 20-30 σταγόνες αιθερίου ελαίου σε 90 ml οινόπνευμα και 10 ml νερό.
9. Υγιεινή σπιτιού: Μπορείτε να διαλύσετε αιθέρια έλαια μέσα σε νερό και να ψεκάσετε την ατμόσφαιρα, να πλύνετε τους νιπτήρες, τα μάρμαρα, ακόμα να προσθέσετε μερικές σταγόνες στο πλυντήριο ρούχων και πιάτων.
10. Μαγειρική και ζαχαροπλαστική: Τα φυσικά αιθέρια έλαια μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην κουζίνα για να δώσουν άρωμα σε κάποιο φαγητό ή σε τυποποιημένα τρόφιμα. Λόγω των αντιμικροβιακών ιδιοτήτων τους βοηθούν πολύ την πέψη. Μπορούμε να δημιουργήσουμε μοναδικές γεύσεις, προσθέτοντας 1-2 σταγόνες αιθερίου ελαίου μέσα στις σάλτσες, το κρέας, το ψάρι, τα γλυκά, κ.λ.π.
11. Αρώματα και καλλυντικά: Τα αιθέρια έλαια μπορούν να προστεθούν σε κρέμες, γαλακτώματα, λοσιόν, φυτικά έλαια για την περιποίηση του προσώπου και του σώματος, αλλά και για άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματός σας. O φαρμακοποιός μπορεί να σας φτιάξει το προϊόν που καλύπτει τις ανάγκες σας.
Β. Εσωτερικής χρήσης
Τα αιθέρια έλαια για εσωτερική χρήση θα πρέπει να είναι απολύτως φυσικά και απαλλαγμένα προσμίξεων. Προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για εσωτερική λήψη πρέπει να αναμιχθούν με ένα βάμμα, με ελιξίριο παπαΐνης, με διάφορα καθαρά βρώσιμα λάδια, με αλκοόλη και υπό μορφή καψουλών. Δε θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν αυτούσια χωρίς να προστεθούν στα πιο πάνω μέσα γιατί είναι ερεθιστικά και μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονές. Τα αιθέρια έλαια έχουν αντιμικροβιακή δράση απολύτως τεκμηριωμένη.
Για να μπορέσουμε να βρούμε ποιο αιθέριο έλαιο είναι κατάλληλο για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου μικροοργανισμού έχουμε τη δυνατότητα να προβούμε σε αρωματόγραμμα. Έτσι μπορούμε και μετά από εργαστηριακό έλεγχο να έχουμε πλήρη και σωστή αντιμετώπιση του μικροοργανισμού.
Συμβουλευτείτε το φαρμακοποιό σας ώστε να σας υποδείξει σε ποια εργαστήρια μπορείτε να πραγματοποιήσετε αρωματόγραμμα.
Τι πρέπει να προσέχουμε κατά τη χρήση αιθερίων ελαίων:
- Τα αιθέρια έλαια δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά την εγκυμοσύνη.
- Προσοχή στη χορήγηση των αιθέριων ελαίων στα βρέφη.
- Τα αιθέρια έλαια δεν πρέπει να έρχονται σε επαφή με τα μάτια.
- Όταν κάνουμε εισπνοές, τα μάτια πρέπει να είναι κλειστά.
- Να χρησιμοποιείτε πάντα φυτικό λάδι για τη διάλυσή τους και όχι συνθετικό.
- Να αποφεύγεται η χρήση των αιθερίων ελαίων από άτομα που πάσχουν από υπέρταση και επιληψία, χωρίς τη συμβουλή του ιατρού.
- Τα αιθέρια έλαια για εσωτερική χρήση πρέπει να λαμβάνονται πάντα διαλυμένα, με τους τρόπους που προαναφέραμε.
- Άτομα που κάνουν ομοιοπαθητική να αποφεύγουν να χρησιμοποιούν αιθέρια έλαια που περιέχουν καμφορά και μέντα.
ο φαρμακοποιός Γιώργος Παπαϊωάννου (αντιπρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Φυτοθεραπείας - Αρωματοθεραπείας)
